‘Met de aanleg van nieuwe energienetwerken schep je nieuwe (on)mogelijkheden’, schrijft het adviescollege. Foto: Tennet

Nederland staat voor grote investeringen in de energie-infrastructuur. De afgelopen maanden laten niet alleen onze afhankelijkheid van gas zien, maar ook dat betaalbare en betrouwbare energievoorzieningen van cruciaal belang zijn voor iedereen. Zonder een robuust energiesysteem stort de samenleving in elkaar. De stapsgewijze transformatie van een fossiel naar een duurzaam energiesysteem stelt veel nieuwe eisen aan het nationale energienetwerk. Volgens een nieuw advies van het College van Rijksadviseurs is de aanleg van deze nieuwe energiehoofdstructuur bepalend voor de ruimtelijke inrichting van Nederland.

Het CRa wijst erop dat hoogspanningsleidingen, -stations en ondergrondse buisleidingen een levensduur van minimaal 40 jaar hebben. Daarom moeten ze mee kunnen bewegen met de grote veranderingen die deze eeuw gaan plaatsvinden. Het veranderende klimaat en de stijgende zeespiegel kunnen enorme gevolgen hebben voor de plekken waar wij wonen, werken, voedsel produceren en energie opwekken. Daarnaast zal de omschakeling naar een volledig circulaire economie van invloed zijn op onze industrie. Grote energievragers hebben in de toekomst niet per se dezelfde vorm en plek als nu waarschuwt het College. Ver vooruit kijken is dus noodzakelijk om nu keuzes te maken waar we later geen spijt van krijgen. De altijd onzekere toekomst vraagt om een andere strategische planning, waarbij de werkwijze zich continu aanpast aan voortschrijdend inzicht.

Nederland wil helemaal stoppen met fossiele energie in 2050. Daarvoor zijn extra kabels en leidingen essentieel. Het Programma Energiehoofdstructuur (PEH) stelt nationale kaders op zodat overheden en bouwers deze nieuwe energie-infrastructuur goed kunnen plannen.

In het advies laat het College van Rijksadviseurs zien wat er nodig is om deze nieuwe werkwijze te stimuleren en geeft een aantal aanbevelingen mee.

1. Benut de nieuwe energiehoofdstructuur om te sturen op duurzame en circulaire industrie op veilige locaties in onze kwetsbare delta
2. Gebruik altijd de laatste inzichten uit het Kennisprogramma Zeespiegelstijging
   In dit Rijksprogramma worden lange termijn strategieën voor zeespiegelstijging uitgewerkt, voortbouwend op de meest recente internationale en wetenschappelijke inzichten.
3. Om te voorkomen dat de industrie die we willen behouden uit ons land vertrekt, moeten we voorsorteren op de duurzame toekomst met een circulaire economie. Welke industrieprocessen hebben nog een toekomst in Nederland en waar? Welke nieuwe industrieclusters maken hun opwachting? De grote industrieën van vandaag de dag zullen hoe dan ook veranderen.
4. Weeg onzekerheden mee bij investeringen
5. Overbrug de kloof tussen energie en ruimte: de energie-infrastructuur is niet alleen een technische maar ook een ruimtelijke opgave die sterk ordenend is en richting geeft aan toekomstige (stedelijke) ontwikkelingen.
6. Het ontbreekt ons aan de materialen, tijd en ruimte om op de traditionele manier netten te blijven verzwaren en altijd, overal de maximale hoeveelheid energie beschikbaar te stellen. We moeten manieren vinden om met de beperkte netcapaciteit en het fluctuerende energie-aanbod om te gaan.
7. Een gelijktijdige inzet op de regio én op Europa draagt bij aan een robuust toekomstig energiesysteem. Hoe meer we vraag en aanbod op het regionale en lokale schaalniveau bij elkaar brengen, hoe geringer de noodzaak om energie te transporteren.