De officiële aftrap van de proef in Lochem. Foto: Ekinetix

In de Gelderse plaats Lochem wordt in oktober een groep huizen op een waterstofleiding aangesloten. Tien monumentale villa’s  gaan van het aardgas af en krijgen via een plaatselijk waterstofnetwerk 100% waterstof, geleverd . Deze praktijktest gaat minimaal drie jaar duren. De initiatiefnemers noemen het “verduurzamen van erfgoed met behoud van de erfgoedwaarde”.

Het verduurzamen van monumentale panden is moeilijk. Vaak mag het uiterlijk van gevels en daken niet worden aangepast. Daardoor is isolatie of bijvoorbeeld het plaatsen van zonnepanelen niet mogelijk. En zonder isolatie is het installeren van een warmtepomp niet rendabel. Ook voor hybride warmtepompen geldt dat ze beter werken in een geïsoleerde woning.

In theorie kan waterstof dus uitkomst bieden. Waterstof kan in een CV-ketel op een vergelijkbare manier als aardgas in de warmtevraag voorzien. Ook kan het gebruikt worden in hybride warmtepompen.

In het Gelderse Lochem is daarom een proef gestart met het verwarmen van tien monumentale villa’s met waterstof. Het project is onderdeel van het nationale onderzoeksprogramma HyDelta dat veilige toepassing van waterstof in de bestaande gas-, transport- en distributienetwerken onderzoekt.

Wereldprimeur

Voor het eerst in de wereld wordt in Lochem waterstof in bestaande én bewoonde huizenn gebruikt. Tevens is het de eerste keer dat woningen van bijna 100 jaar oud op waterstof worden aangesloten. Ook heeft ingenieursbureau Ekinetix - dat de waterstofvoorziening heeft ontwikkeld en ontworpen - samen met Gavilar een uniek odorisatiesysteem ontwikkeld, dat voor de eerste keer wereldwijd toegepast is. Dit geurstof-systeem zorgt ervoor dat het gas bij een onverhoopte lekkage te ruiken is en vormt een blauwdruk voor verdere ontwikkelingen.

Jaco Reijerkerk, commercieel directeur bij Ekinetix: “Dit is een demonstratieproject met een concept gereed voor verdere opschaling. Een brede toepassing van waterstof in gebouwde omgeving is nog een tijdje weg, er is namelijk nog te weinig hernieuwbare waterstof beschikbaar. Toch is het belangrijk nu al praktijkkennis op te doen, om het vanaf circa 2030 breder toe te passen.”

Het waterstofgas wordt aangeleverd door de industriële gassenleverancier Westfalen in de installatie, die ontwikkeld is door Ekinetix en door Westfalen bediend zal worden. Ekinetix coördineert voor Westfalen het technisch ontwerp, de vergunningen en documentatie. Reijerkerk: “Veiligheid is een belangrijke randvoorwaarde. Dit betreft de technische installatie zelf, maar zeker ook veiligheid voor de bewoners: odorisatie van de waterstof wordt gedaan zoals dat bij aardgas het geval is.”

Geen verschil

De waterstof moet straks de villa’s bereiken via de aardgasleiding. De aanpassingen daaraan en het verzekeren van de veiligheid is in handen van netbeheerder Alliander en de energiecoöperatie LochemEnergie. Er wordt gebruik gemaakt van industrieel waterstofgas van Westfalen Gassen Nederland BV. De verwarmingsketels komen van Remeha. Alle partijen streven ernaar de installatie klaar te hebben in oktober 2022. “We gaan nu de bouwfase in met streven om op te leveren in oktober, voor het stookseizoen dus. Een paar drukke zomermaanden voor de boeg!", vertelt John de Bont, technisch directeur bij Ekinetix. “Met dit systeem van waterstoflevering en odorisatie is voor de consument het gebruiksgemak op hetzelfde niveau als bij aardgas. Er is geen verschil merkbaar.”

Hoopgevend

Het is overigens niet voor het eerst dat er getest wordt met waterstof in de gebouwde omgeving. In Delft loopt een proef met een woning op de campus van de Technische Universiteit waar waterstof aardgas vervangt voor het maken van warm water. Ook in De dorpen Graft-de Rijp, onderdeel van Alkmaar loopt een haalbaarheidsonderzoek naar de toepassing van waterstof voor het verwarmen van historische panden. De eerste drie cv-ketels op waterstof draaien al enkele jaren succesvol in Rozenburg bij Rotterdam. En in Uithoorn gaf een test met waterstof in een bestaand aardgasnetwerk in oude leegstaande woningen hoopgevende resultaten.