We spraken al eerder met Patrick Groenewoud van SmartEnergy NL over netcongestie. In juni 2024 om precies te zijn. Patrick benadrukte toen dat netcongestie een tijdelijk probleem is. En dat dit tijdelijke probleem, afhankelijk van het gebied in de praktijk wel lang kan duren. Een probleem dat we moeten overbruggen met de middelen die we voorhanden hebben. Kort samengevat: netcongestie ontstaat door een tekort aan transportcapaciteit, ook wanneer vraag en aanbod op (inter)nationaalniveau in balans zijn. De structurele oplossing voor congestie is netverzwaring, maar tot die tijd zijn slimme maatregelen nodig. Er liggen kansen in lokaal verbruik, energieopslag en procesaanpassingen. Systeemintegratie, denk aan hybride warmtepompen en flexibele productieprocessen, helpt bedrijven en consumenten om met beperkte netcapaciteit om te gaan. De verwachting van Groenewoud was dat er op termijn dynamische beperking plaats gaat vinden, waarbij bedrijven via een stuursignaal minder stroom krijgen bij dreigende overbelasting. Hoe kijkt Groenewoud bijna een jaar later naar dit onderwerp?

De problematiek rondom netcongestie is nog net zo actueel als een jaar geleden. Met dat verschil dat nieuw beleid en veranderende marktomstandigheden invloed hebben op de voorziene toekomstige netbelasting in congestiegebieden. Patrick Groenewoud ziet belangrijke verschuivingen ontstaan: “Bijvoorbeeld de versnelde afbouw van de salderingsregeling, deze heeft direct weerslag op de markt. Consumenten schaffen als gevolg van deze versnelde afbouw minder zonnepanelen aan dan eerder werd verwacht. Dit kan ertoe leiden dat voorziene congestieknelpunten later in de tijd ontstaan, wat eventueel tot meer mogelijkheden voor bijvoorbeeld de realisatie van zonneparken kan leiden. Ook aan de kant van afname van elektriciteit zie je veranderende marktomstandigheden. Bijvoorbeeld industrieën die besluiten hun productie te verplaatsen of voorgenomen investeringen toch niet te doen. Aan de andere kant blijft het een uitdaging om netuitbreidingen volgens planning gerealiseerd te krijgen, waardoor veranderende marktomstandigheden helaas niet automatisch leiden tot meer mogelijkheden op het net voor ondernemers.”

Om beter gebruik te maken van de mogelijkheden op het net, wordt op meer onderwerpen ingezet dan alleen congestiemanagement. ACM heeft hiervan in 2024 een samenvattend overzicht opgesteld, welke in februari van dit jaar is geactualiseerd. In dit overzicht staan maatregelen die al actief zijn en ook maatregelen die nog in voorbereiding zijn. Onderdeel daarvan zijn ook flexibele contracten, waarbij in de basis wordt uitgegaan van wat nog wél mogelijk is op het net. “Denk aan contractvormen die een verschuiving in productietijden faciliteren. Daarnaast ontstaan door flexibele contracten aanvullende kansen om het verbruik van elektriciteit aan te jagen op het moment dat er veel opgewekte duurzame energie beschikbaar is. Dit is met het oog op duurzaamheid en maatschappelijke kosten effectiever dan het teveel aan opgewerkte energie weggooien.” De beschikbaarheid van energie laat zich deels voorspellen: in het voorjaar en de zomer is er meer zonne-energie en windproductie juist in de herfst.

In gebieden met afname congestie kan voor ondernemers systeemintegratie een sleutelrol spelen. Groenewoud trekt net als in het gesprek van vorig jaar de vergelijking met walstroom: “Net zoals een schip op walstroom kan overschakelen, moeten bedrijven afhankelijk van de beschikbare netcapaciteit een dag van te voren kunnen kiezen tussen bijvoorbeeld een elektrische oven of een gasoven. En denk bijvoorbeeld ook toegenomen mogelijkheden rondom Energy Hubs. Zo kunnen partijen gezamenlijk in flexibele assets investeren en indien mogelijk zelfs flexibiliteit aanbieden aan de netbeheerder om het congestieknelpunt te verlichten. Meer mogelijk maken voor ondernemers zit hem niet alleen in het verzwaren van onze netten, maar ook in slimme inzet van energie en flexibiliteit in bedrijfsprocessen. Flexibele contracten maken dit principe steeds beter mogelijk.”